วิธีลดอาการบวมที่ขาและข้อเท้าในช่วงหลังคลอด
บทนำ
อาการบวมที่ขาและข้อเท้าในช่วงหลังคลอดเป็นสิ่งที่พบได้บ่อยในคุณแม่หลังคลอด เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน การสะสมของของเหลวในร่างกาย และการไหลเวียนโลหิตที่ยังไม่กลับมาสู่ภาวะปกติ อีกทั้งการนั่งหรือยืนนาน ๆ ในช่วงให้นมลูกหรือการดูแลลูกน้อยก็สามารถทำให้เกิดอาการบวมได้ การรู้จักวิธีดูแลตัวเองอย่างถูกต้องจะช่วยลดอาการบวม ฟื้นฟูร่างกาย และทำให้คุณแม่กลับมารู้สึกสบายและคล่องตัวอีกครั้ง
สาเหตุของอาการบวมในช่วงหลังคลอด
- การสะสมของน้ำในร่างกาย
ระหว่างตั้งครรภ์ ร่างกายมีการกักเก็บน้ำเพื่อรองรับการเจริญเติบโตของลูกน้อย หลังคลอด น้ำที่สะสมอยู่ยังคงค้างอยู่ในเนื้อเยื่อ ส่งผลให้เกิดอาการบวม - การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
ฮอร์โมนที่ลดลงหลังคลอดทำให้ระบบไหลเวียนเลือดทำงานช้าลง ส่งผลให้น้ำถูกขับออกได้ไม่เต็มที่ - การไหลเวียนโลหิตไม่ดี
การนั่งหรือยืนนาน ๆ ทำให้เลือดไหลเวียนไม่สะดวก โดยเฉพาะบริเวณขาและข้อเท้า - แผลผ่าคลอด
คุณแม่ที่ผ่าคลอดอาจต้องพักฟื้นนานขึ้น ทำให้การเคลื่อนไหวร่างกายลดลง ส่งผลให้เกิดอาการบวม - การรับประทานโซเดียมมากเกินไป
อาหารที่มีรสเค็มจัดทำให้เกิดการกักเก็บน้ำในร่างกาย
วิธีลดอาการบวมที่ขาและข้อเท้า
1. การยกขาสูงเพื่อช่วยการไหลเวียนของเลือด
การยกขาให้อยู่สูงกว่าระดับหัวใจเป็นวิธีที่ช่วยลดอาการบวมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- วิธีทำ:
- นอนราบ แล้วยกขาพาดบนหมอนหรือผนัง ค้างไว้ประมาณ 15-20 นาที
- ทำเป็นประจำวันละ 2-3 ครั้ง
2. การออกกำลังกายเบา ๆ เพื่อกระตุ้นการไหลเวียนโลหิต
การเคลื่อนไหวร่างกายจะช่วยให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น ลดการคั่งค้างของน้ำที่ขาและข้อเท้า
ท่าบริหารแนะนำ:
- การเดินช้า ๆ: เดินเบา ๆ ประมาณ 10-15 นาทีวันละ 2 ครั้ง
- การยืดเหยียดข้อเท้า: นั่งบนเก้าอี้ ยกเท้าขึ้น หมุนข้อเท้าเป็นวงกลม
- ท่าเหยียดขา: นั่งตัวตรง เหยียดขาตรง ยกปลายเท้าขึ้นและลงสลับกัน
3. การนวดขาและข้อเท้าเบา ๆ
การนวดช่วยกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตและลดการคั่งของน้ำ
- ใช้น้ำมันมะพร้าวหรือน้ำมันหอมระเหย นวดไล่ขึ้นจากปลายเท้าสู่หัวเข่า
- นวดวนเป็นวงกลมเบา ๆ บริเวณข้อเท้า
4. การดื่มน้ำให้เพียงพอ
การดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 2-3 ลิตรช่วยขับของเสียและน้ำส่วนเกินออกจากร่างกายผ่านปัสสาวะ
- จิบน้ำบ่อย ๆ แทนการดื่มน้ำครั้งละมาก ๆ
5. ลดการบริโภคโซเดียม
หลีกเลี่ยงอาหารรสเค็มจัด อาหารแปรรูป และขนมขบเคี้ยว เพราะโซเดียมจะทำให้ร่างกายกักเก็บน้ำมากขึ้น
- รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ เช่น ผักสดและผลไม้
6. การประคบเย็นเพื่อลดอาการบวม
การประคบเย็นช่วยลดอาการบวมและอักเสบได้ดี
- ใช้ผ้าชุบน้ำเย็นหรือเจลประคบเย็นประคบที่ขาหรือข้อเท้าประมาณ 10-15 นาที
7. การใส่ถุงน่องสำหรับการไหลเวียนเลือด
ถุงน่องพยุงขาจะช่วยบีบให้เลือดไหลเวียนกลับสู่หัวใจได้ดีขึ้น ลดอาการบวมที่ขาและข้อเท้า
8. รับประทานอาหารที่ช่วยขับของเสียและน้ำส่วนเกิน
อาหารที่มีโพแทสเซียมและแมกนีเซียมช่วยลดการบวมได้
- กล้วย: อุดมไปด้วยโพแทสเซียม ช่วยขับโซเดียมส่วนเกิน
- แตงโม: มีน้ำสูง ช่วยขับปัสสาวะ
- แตงกวา: ช่วยลดการอักเสบและบวม
- ถั่วและธัญพืช: มีแมกนีเซียมสูง ช่วยบรรเทาอาการบวม
9. หลีกเลี่ยงการนั่งหรือยืนนานเกินไป
- พยายามลุกขึ้นเปลี่ยนอิริยาบถทุก ๆ 30 นาที
- ยืดขาหรือเดินช้า ๆ เพื่อกระตุ้นการไหลเวียนเลือด
10. การแช่เท้าในน้ำอุ่นผสมเกลือ
การแช่เท้าช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อและลดอาการบวม
- เติมเกลือครึ่งถ้วยลงในน้ำอุ่น แช่เท้าประมาณ 15-20 นาที
ข้อควรระวัง
- หากอาการบวมไม่ดีขึ้นภายใน 1-2 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์
- ควรหลีกเลี่ยงการนวดหรือกดแรง ๆ หากมีเส้นเลือดขอด
- หากพบอาการบวมร่วมกับความเจ็บปวด หรือขาข้างหนึ่งบวมมากผิดปกติ ควรพบแพทย์ทันที
สรุป
อาการบวมที่ขาและข้อเท้าในช่วงหลังคลอดสามารถบรรเทาได้ด้วยการดูแลตัวเองอย่างเหมาะสม เช่น การยกขาสูง การออกกำลังกายเบา ๆ การดื่มน้ำให้เพียงพอ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการนั่งหรือยืน นอกจากนี้ การเลือกรับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการจะช่วยลดอาการบวมและฟื้นฟูร่างกายให้กลับมาสดชื่นเร็วขึ้น